English

Tvrđava Maglič, jedna od najočuvanijih srpskih srednjovekovnih fortifikacija, obavijena velom tajni i legendi, građena na strmoj i goloj steni kupastog oblika iznad Ibra, mesto koje svojom lepotom očarava svakog putnika namernika, dok se gore visoko, iznad pramenja magle koje se kače o stene i jorgovane oko Ibra, šepuri nedodirnitut kao kapija starog Rasa.

Maglič se nalazi nadomak Kraljeva, tačnije na nekih 20km od ovog grada u srcu Srbije. Na nekih 100m od obale reke ove moćne zidine stoje kao predvorje ulaska u dolinu Ibra. Dolina ove reke i putovaje uzvodno uz nju predstavlja savršenu dopunu obilaska Magliča, jer kroz dolinu Ibra imate priliku da putujete, na neki način, i kroz vreme. To je prilika za jednodnevni izlet i jedinstvenu rutu u kojoj se spaja savremeno sa onim što je tu istorija ostavila u zaveštanje koje traje već duže od osam vekova. I zato ovaj kraj predstavlja jedan od najupečatljivijih delova Srbije. 

Dovoljno je samo započeti dalji obilazak sa manastirom Žiča, koji se nalazi na samo 10km od Kraljeva. Impresivna građevina raške škole neimarstva, zadužbina kralja Stefana Prvovenčanog i njegovog sina Radoslava. Manastir upečatljive crvene boje u kojem danas živi nešto više od trideteset monahinja. Manastir je značajan jer je Sveti Sava izabrao Žiču za sedište srpske crkve nakon dobijanja nezavisnosti srpske arhiepiskopije 1219. godine. Tu je krunisan Stefan Nemanjić, nazvan Prvovenčani, a o krunisanju i darivanju manastira od strane ovog vladara postoji povelja pored ulaza u crkvu Vasnesenja Hristovog.

Na samo pet minuta vožnje od Žiče je Mataruška banja, a nedaleko od nje je i Bogutovačka banja, koja leži sa desne strane Ibra. Okolina je prelepa jer je okružuju planine Troglav, Čemerna, a sa suprotne leve strane reke, uzdižu se planine Stolovi i Ravna planina. Na jednom od vrhova Stolova, nalazi se prostrani i utvrđeni grad Maglič. Potiče iz XIII veka, kao dvor arhiepiskopa Danila II, a o samom gradu će biti više reči malo dalje u tekstu, dok se sada baziramo na impozantnu “dolinu vekova”, kako se još naziva dolina reke Ibar.

Vozeći se dalje prema jugu, stiže do mesta Ušće, malo naselje na ušću reke Studenice u Ibar. Tu se odvaja put za manastir Studenicu, te se rastojanje od 11km prelazi za nekih desetak minuta. Susret sa Studenicom, više od osam vekova starim manastirom, ostaje nezaboravan. Zadužbina je Stefana Nemanje koji se, pošto se zamonašio, povukao u manastir Hilandar, a izgradnju su nastavili njegovi sinovi Stefan Prvovenčani, knez Vukan i Sava Nemanjić. U tom periodu Studenica postaje crkveni centar Srbije. Ovaj manastir je ujedno i lavra Nemanjića, jer su u njemu pohranjene mošti mnogih članova porodice Nemanjić. Nalazi se na spisku svetske kulturne baštine. Centralni i najznačajniji hram je Bogorodičina crkva, koja je ujedno sinonim za Studenicu. Crkva je izuzetne lepote, napravljena od mermera, za brojnim reljefnim, bareljefnim i arhitektonskim ukrasima. Unutrašnjost je oslikana freskama koje spadaju u red najvišeg dometa svetskog slikarstva.

Iz doline Studenice put vodi do Brvenika, ostataka nekadašnjeg srednjovekovnog utvrđenja. Nalazi se na samom ušću reke Brvenice u Ibar, na kupastom uzvišenju od 560m, a nekoliko kilometara odatle se nalazi manastir Gradac, zadužbina Jelene Anžujske, koja je bila žena Uroša I Silnog. Naziva se i Gradac Ibarski, a potiče iz 1270. godine.

Put dalje vodi do mesta Raška, varošice koja se nalazi na samom ušću istoimene reke u Ibar. Istorijski značajna i spomenicima bogata okolina, čine Rašku zanimljivom za posetioce. Na ovom prostoru se u doba Nemanjića formirala prva srpska država, Raška. U latinskim izvorima se pominje kao Rascia i Raxia. Dolinom Raške, put vodi do Novog Pazara. Pored puta, sa leve strane reke, nalazi se crkva Svetih apostola Petra i Pavla, koja predstavlja najstariji spomenik srpske crkvene arhitekture. Ovde je Stefan Nemanja ponovo kršten, primivši pravoslavnu veru, a svoj presto je ovde predao sinu Stefanu Prvovenčanom.

Posle obilaska ove crkve, put vodi ka manastiru Đurđevi Stupovi, koji se nalazi 4km od Novog Pazara. Izgradio ga je Stefan Nemanja, u periodu 1170~1171. godine, a manastir je u srednjem veku uživao velik ugled. Nažalost, napušten je krajem XVII veka. Ali, ono što je ostalo od manastira je konzervisano i pristupačno posetiocima.

Od Novog Pazara, na 7km udaljenosti, nalaze se lokaliteti Gradina, Trgovište i Ras. Na ovim lokalitetima su utvrđeni ostaci objekata i zgrada koji potiču iz IX veka, što ukazuje na postojanje starog grada Rasa u koji je Stefan Nemanja preneo sedište svoje države 1160. godine i po njemu je nazvao Raška. U samoj blizini starog Rasa je i manastir Sopoćani, kojeg je podigao Uroš I kao svoju zadužbinu i mauzolej. Više puta je rušen i obnavljan, a zajednom sa starim gradom Rasom je svrstan u objekte svetske kulturne baštine pod nadzorom UNESCO~a.

Istorija tvrđave Maglič:

Na jednom od vrhova Stolova ili Kamarišta, kako još zovu ovu planinu, sa kojeg se pruža lep pogled na dolinu Ibra, nalazi se tvrđava Maglič. Predstavlja jedan od najbolje očuvanih utvrđenja na teritoriji naše zemlje, u okruženju vrhova već pomenute planine, na čijim su vrhovima nekada davno, po legendama, stolovala staroslovenska božanstva.

Pod kulama ove lepe građevine plove pramenovi guste magle koja se izdiže iznad Ibra, čineći ovaj grad još tajanstvenijim. Utvrđenje je podigao Danilo II, arhiepiskop, književnik, ratnik koji je nosio mač i mantiju, plemić, komandant vojske i veoma ugledna ličnost na dvoru Nemanjića, koji je čak uspeo da odbrani i Hilandar. S druge strane, neki istoričari tvrde da je Maglič možda podigao i Stefan Prvovenčani, kako bi zaštitio svoju državu od upada Mađara i Bugara iz doline Morave.

Tvrđava je podignuta na zaravni koja se nalazi na brdu koje se strmo uzdiže nekih sto metara od obale reke Ibar. Ova impozanta tvrđava, koja već vekovima odoleva vremenu, ima osam kula. Glavna kula se izdiže iznad prokopanog rova i zajedno sa još sedam kula, bila je u službi kontrole saobraćaja dolinom Ibra. Oko brda na kojem je podignut Maglič, Ibar pravi meandar, te je tvrđava tako sa tri strane zaštićena velikim nagibom.

Ovaj čuvar starog puta nije baš slučajno podignut na ovom mestu, jer ovuda i dan dan danas, dolinom Ibra, postoji put koji spaja ovu oblast sa Jadranom. Ovuda su se kretali ljudi još od praistorije, što još više objašnjava strateški značaj tvrđave Maglič. Zato grad poseduje debele zidine, osam kula, a unutar grada je postojao bunar i cisterne za vodu koje su postavljene radi izdržavanja duže opsade. Ovo objašnjava da Maglič nije bio obična tvrđava, usamljena na nekom brdu, već jedno zdanje dostojno nekog vladara koje ima ulogu da zaštiti državu.

Iako se najviše zastupa teorija da je Danilo II osnovao Maglič, pa se u priču upliće i Stefan Prvovenčani, postoje i neke činjenice koje ukazuju da je grad možda podigao Stefan Uroš I Veliki. U blizini su bili čuveni rudarski kopovi, a tada je srpska država bila rudarski jako moćna, pa je valjalo zaštiti obližnje kopove. S druge strane, on je dolinom Ibra zasadio čuvene jorgovane, te se taj deo Ibra zove “Dolina jorgovana”. To je učinio kako bi zadivio svoju buduću suprugu, Jelenu Anžujsku, majku kraljeva Dragutina i Milutina. Ti jorgovani su danas autohtona vrsta ove biljke, ujedno skrivaju i stazu koja vodi do samog grada. Kad se stigne u grad, jasno se vidi da sa druge strane postoji još jedna staza iz doba Nemanjića, koja vodi do Žiče i Kraljeva.

Vaš put krunišite obilaskom Stolova (Kamarišta), gde se slobodno kreću krda poludivljih konja. Legenda kaže, da je baš ovde, Miloš Obilić došao da pronađe svog bojnog konja za bitku na Kosovu i od uzgajivača Petra dobio na poklon čuvenog Ždralina. Na vrhu Kamarište, sa 1.375m nadmorske visine, puca brilijantan pogled sve do Kraljeva i južnije na planine u oblasti Rasa.

Saveti za putovanje:

• Posetite Maglič s proleća, kada cvetaju jorgovani o kojima se na daleko priča i doživite dolinu Ibra kao u vreme Uroša I.

• Posetite i grad Kraljevo, gde u nekom od kafea zvučnih imena možete da sumirate utiske.

• U maju imate priliku da učestvujete u Danima jorgovana koje Turistička organizacija Kraljeva održava svake godine.

• Za one koji dolaze u julu, imaju priliku da učestvuju u regati Veseli spust, koja vodi od tvrđave Maglič do Kraljeva, kada se okupi preko 3.000 učesnika.

Kako stići do Magliča:

Najbolje je ići preko Kraljeva, jer je iz ovog grada, uz reku Ibar i magistralu koja je prati najlakše stići do Magliča. Kraljevo se nalazi u centralnoj Srbiji i raskrsnica je mnogih puteva. Tuda prolaze mnoge značajne saobraćajnice, a jedna od njih je i čuvena Ibarska magistrala, koja vodi preko Beograda, Čačka i Kraljeva sve do Raške, što je najidealnije rešenje ako polazite iz severnih delova zemlje. Ispod, klikom na link, možete pogledati kako bi to izgledalo iz dole navedenih gradova:

• Novi Sad~Maglič

• Beograd~Maglič

• Niš~Maglič