English:

Crpeći svoju vodu iz gorostasnih i moćnih Prokletija, Beli Drim, reka začuđujuće lepote, putuje kroz dve zemlje, Albaniju i Srbiju. Predstavlja najdužu reku na Kosovu i Metohiji i prolazi kroz najživopisnoji krajolik južne srpske pokrajine, te se s pravom može nazvati božurom među rekama Kosova.

Izvire podno planinskog venca Prokletija, tačnije ispod južne padine planine Žljeb i teče prema jugu, ka Albaniji, gde se kod mesta Kukeš uliva u Crni Drim. Svojim ukupnim tokom od 175km, samo 19km teče kroz Albaniju, a 156km kroz Srbiju. Tu, ispod ovog ogromnog planinskog lanca, koji odaje sliku moći, nalazi se još moćnije vrelo ove reke u blizini Peći, kao prvog većeg grada u njenom slivu.

Vrelo Belog Drima se nalazi na nadmorskoj visini od 580m i moćno kulja iz podnožja planine uz snažnu huku koju pravi voda i stropoštava se niz ogoljene stene u belim slapovima. Zbog beline slapova, reka je i dobila ime Beli Drim. Delom svoga toka reka ponire, a u blizini sela Radavac ponovo izvire na površinu. Baš na tom mestu počinje stropoštavanje vode i kreće strmoglavljenje vodopada visine 25m. Ovo je zaštićeno područje nedirnute prirode koje je stavljeno pod zaštitu još davne 1983. godine. U blizini vodopada nalazi se i drveni mostić kojim se može preći na drugu stranu vodopada. Nedaleko odatle se nalazi još jedna atrakcija, a to je Radavačka pećina.

Ova lepotica je ukopana duboko u stenama. Pećina nije dovoljno istražena, ali se smatra da se kroz nju može proći na drugu stranu ovog planinskog masiva. Legenda kaže da je davno jedan pas prošao kroz pećinu ušavši na srpskoj, istočnoj strani, a bio pronađen na zapadnoj strani u Albaniji. U pećini vlada konstantna temperatura od 9°C tokom čitave godine. Pećinskog nakita nema mnogo, što ne umanjuje njenu lepotu, ali se vide stalaktiti i stalagmiti. Ono što je u pećini najimpresivnije su tzv. kade ili kaskade koje se nekad napune vodom. Unutrašnjost je ograđena metalnom ogradom, a provalije i mračni tuneli kojih ima svuda po pećini doprinosi njenoj izuzetnosti i tajanstvenosti zarobljene u čistom kamenu. Pećina je za posetioce dostupna u dužini od 200m što je sasvim dovoljno da se vide lepote koje je priroda izvajala i okamenila.

Beli Drim je najlepše upoznati idući od severa prema jugu. Polazna tačka neka vam bude grad Peć, veoma važan za identitet srpskog naroda. Grad starih turskih kuća i mirisa orijenta, Bajrakli džamije i stare čaršije. Ovaj grad, nekada nazvan Ždrelnik, je bio centar srpske države i prestonica cara Dušana u XIV veku. Tada je bio grad bogatstva, svile, šafrana, filigrana, često otiman i oslobođan. Oblast oko Peći je kulturno~istorijski mnogo značajna našem narodu, te se, između ostalog, može otići i do Pećke patrijaršije koja je bila centar Srpske pravoslavne crkve. Isto tako, vredelo bi posetiti i manastir Visoki Dečani, jednu od najvećih i najimpozantnijih crkvenih građevina naše zemlje, a zadužbinu Stefana Dečanskog.

Prateći dalje tok reke i idući južnije, nailazite na potez gde Beli Drim gradi lep, ali kratak kanjon, dubine 45m. To je deo između Đakovice i Prizrena. Glavna atrakcija ovog dela je jednolučni osmanski most, visine 20m, čuven kao Švanjski most. Oblast oko mosta je čuveno odmaralište, izletište i kamp mesto meštana gde se tradicionalno održaju skokovi sa mosta, gde lokalni momci pokazuju svoj talenat i ronjenje na dah.

Južno od Đakovice je grad Prizren. Još jedan veoma važan istorijski i kulturni centar srpskog naroda. Bio je grad Stefana Nemanje,  kralja Milutina, zatim grad cara Dušana i cara Uroša, što samo po sebi svedoči o njegovom strateškom značaju toga doba. Posetite lokalitet Višegrad sa manastirom Svetih Arhangela, koji je zadužbina cara Dušana. O njegovoj lepoti najbolje svedoče stihovi pesnika Suzi Čelebije koji za Prizren kaže: “Lepota tvoja, zenica oka je mog”. Zbog svega toga često su ga putopisci opisivali kao “Carski grad”, “Carska prestonica” i “Srpski Carigrad”.

Dalje od Prizrena, Beli Drim nezaustavljivo teče kroz planine i vrleti, uporno i snažno, isto onako kao što i život svakog dana za sebe stvara put, kao priroda koja nikada ne posustaje u svojoj snazi i veličanstvenoj lepoti.

Saveti za putovanje:

• • Posetite Švanjski most krajem jula, kada se održavaju skokovi u vodu

• • Ulaz u Radavačku pećinu košta oko 200 dinara

• • Obucite prikladnu odeću, pogotovo pri poseti pećini, jer je temperatura 9°C tokom cele godine

Kako stići do Belog Drima:

Neka glavno mesto dolaska bude grad Peć, a isto i glavna polazna tačka daljeg obilaska reke i okoline. Ako putujete autom iz Novog Sada, putanja bi trebalo da izgleda ovako, dok iz Beograda možete ići istim putem. Kod Peći postoji selo Vitomirice, i na prvom kilometru levo posle sela skreće na put za veliki izvor Belog Drima i Radavačkoj pećini. Izvor i pećina su na nekih 15km od Peći.

Kada krenete prema jugu, od Peći do Đakovice imate nešto više od 45min vožnje, a od Đakovice do Prizrena isto tako, jer je Đakovica tačno na pola puta između ova dva grada.

Ipak, najbolje je putovati organizovanim busom, zbog trenutne političke situacije i u pratnji KFOR~a.

Izvor fotografije: Shutterstock