English

Smederevska tvrđava, dugo zanemarivano graditeljsko čudo srednjeg veka, grad koji je umanjeno otelotvorenje Carigrada, građen, ne na Bosforu, već na sastavku moćnog Dunava i Jezave, jedan od danas najveličanstvenijih utvrđenja na celom toku Dunava, a u svoje vreme najveći evropski ravničarski grad, sagrađen od strane mudrog srpskog vladara koji je posle njega ostao u amanet našem narodu i istoriji.

Grad Smederevo i Smederevska tvrđava se nalaze na 46km od Beograda i oko 150km od Novog Sada. Tvrđava leži nadomak Dunava, druge po veličini evropske reke, a jedna je od sedam veličanstvenih dunavskih utvrđenja na prostoru naše zemlje. Sama okolina grada i tvrđave imaju posetiocu da ponude pregršt zanimljivosti koje je vredno videti i, svakako, nikako zaobići, kako bi poseta bila potpuna. Na putu do Smedereva, u blizini Beograda, neizostavno posetiti Vinču, koja predstavlja najznačajnije praistorijsko nalazište u Srbiji. Njen značaj sa kulturno~istorijskog aspekta ovih prostora je neprocenjiv, jer se u njoj krije tajna utvrđivanja karaktera celokupne neolitske kulture srednjeg dela Balkana. Nizvodno Dunavom, stiže se u mesto Grocka, u kojoj se, takođe, krije mnoštvo arheoloških lokaliteta. Tu se nalazi Agino brdo, lokalitet koji svedoči o neolitu, a zatim Dubočaj i Brestovik, svedoci rimskog perioda i njihove kulture na ovom podneblju.

Posle nekih 20~tak km od Grocke, stiže se pred Smederevo, jedan od najvećih gradova našeg podunavlja i središte od velikog kulturnog, istorijskog i turističkog značaja. Smederevo je, sa svojom tvrđavom, oduvek  privlačilo posetioce. Verovatno zbog svoje prelepe priče koja se ispredala vekovima u jednu od najlepših pređa koje je istorija u nas uspela da zabeleži. Prvo što po dolasku u ovaj grad mami je, naravno, Smederevska tvrđava.

Istorija same tvrđave je priča za sebe. Smatra se da je mestu današnjeg Smedereva postojalo rimsko naselje Aureus Mons, koje se dugo održalo. Na svom značaju dobija kada se sedište srpske srednjevekovne države seli iz Kruševca u Smederevo. Smederevo biva prestonica od 1430. godine, pa sve do 1459., koja je ujedno i godina pada srpske despotovine u ruke Turaka. U tom periodu doživljava kulturni, privredni i politički prosperitet. Nalazi se na čuvenom Carigradskom drumu, a samim tim i kao važno mesto za kretanje turske vojske.

Nisu samo Turci pokušavali da poseduju Smederevo, iako je pravo čudo da Smederevsku tvrđavu nikad nisu uspeli vojno da osvoje i preotmu. U priču se upliću i Austrijanci, koji ga osvajaju 1689., drže ga godinu dana, i opet se vraćaju Turci. Austrijanci ga ponovo vraćaju u svoje ruke i njime vladaju od 1718.~1739., gde premeštaju sedište svog distrikta. Povratak Turaka opet obeležava jedan period, i to sve do Prvog srpskog ustanka. Karađorđe preuzima Smederevo 1805. godine tako što od dizdara Muharema Guše preuzima ključeve grada, čime se Smederevo proglašava prestonicom Srbije po drugi put. Iste godine je ovde premešten Praviteljstvujušči sovjet, tj. tadašnja vlada. Za vreme Prvog svetskog rata Smederevo dosta strada, a naročito je doživelo katastrofu u Drugom svetskom ratu, u julu 1941., kada je došlo do eksplozije municije u tvrđavi, gde su grad i Smederevska tvrđava doživeli velika oštećenja, a veliki broj ljudi je izgubio život.

Smederevska tvrđava se sastoji iz Malog grada i Velikog grada. Uz severozapadne bedeme Malog grada je postojala dvorana sa prozorima i kulama prema Dunavu, a uz koju je bila i glavan donžon kula. Mali grad je imao šest kula. Veliki grad je kasnije dozidan, kao tvrđava sa jakim bedemima i čak 19 kula. Ima pet ulaza. Ova dva grada unutar same tvrđave razdvaja kula u koju je uzidan krst od opeke, tzv. Krst hetimasije. Celokupna građevina ima oblik nepravilnog trougla.

Saveti za putovanje:

• • Prisustvujte Tvrđava teatru koji se održava svakog avgusta u trajanju od deset dana, gde se predstavljaju dometi ove divne umetnosti, a isto tako je ovaj događaj važan jer se realizuje u vreme kada pozorišne ponude u Srbiji nema, jer se ovaj festival održava na kraju pozorišne sezone.

• • Svake godine u septembru Smederevo sa ponosom predstavlja svoju tradicionalnu Smederevsku jesen, festival posvećen proizvodnji vina i grožđu. Festival se održava i u tvrđavi, kao i na Centralnom trgu.

• • Za sve one koji su ljubitelji poezije, postoje Smederevske pesničke jeseni, festival posvećen poeziji, koji je internacionalnog karaktera. Održava se u oktobru mesecu u Gradskoj biblioteci.

• • Za one koji svoje putovanje žele da nastave niz Dunav, mogu se potruditi da zapaze ruševine nekadašnjeg grada Kulića, kojeg su krajem XV veka sazidali Turci, a nedaleko od ušća Velike Morave u Dunav postoje tragovi rimskog utvrđenja Margum. Kod sela Ostrovo se nalazi nekoliko predivnih ada na Dunava, a potom još jedna u nizu vojnih utvrda na Dunavu, čuvena tvrđava Ram.

Kako stići do Smederevske tvrđave:

Iz Beograda postoje polasci za Smederevo tokom čitavog dana. Dovoljno je samo da okrenete broj autobuske stanice u Beogradu +381 11 263 6299 i da se raspitate za termin koja vama najviše odgovara. U slučaju da koristite sopstveni automobil ili putujete sa grupom prijatelja, autoput E~75 pravi odabir koga pratite sve do puta R155 koji direktno vodi do Smederava.

Izvor fotografija: Shutterstock